ଭଲ ଛାତ୍ର ଓ 'ଖରାପ' ଛାତ୍ର
ଶଶିଭୂଷଣ ରାୟ
 |
| ଚିତ୍ର - 'ଗ୍ରୀଷ୍ମ ରାତ୍ରିରେ ମାତା ଓ ସନ୍ତାନ' ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ - କାତ୍ସୁଶିକା ହୋକୁସାଇ (୧୭୬୦-୧୮୪୯) ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ୍ - ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍ |
ଶତ ଶତ
ବାଳକ ଜ୍ଞାନଲାଭ ସକାଶେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ
ବିଦ୍ୟାଳୟସମୂହରେ ପଢୁଅଛନ୍ତି
। ଯେବେ କଲେଜର ଡିଗ୍ରି ପାଇବା
ହିଁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାର ଚରମ
ସାର୍ଥକତା ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ,
ତେବେ
ଏହି ଶତଶତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥିଙ୍କ
ମଧ୍ୟରେ କେତେ ଜଣଙ୍କର ସେହି
ସାର୍ଥକତା ଲାଭ ହୁଏ ?
ବିଦ୍ୟାଳୟ
ସମୂହର ଅବସ୍ଥା, କାର୍ଯ୍ୟ
ଓ ଫଳାଫଳ ସମ୍ୱନ୍ଧରେ ଯେଉଁମାନଙ୍କର
ଅଭିଜ୍ଞତା ରହିଅଛି,
ସେମାନେ
ସମସ୍ତେ ଏକବାକ୍ୟରେ ସ୍ୱୀକାର
କରିବେ ଯେ, ଶିକ୍ଷା
ସକାଶେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସମୂହରେ ଯେତେ
ଛାତ୍ର ପଢ଼ନ୍ତି, ତାଙ୍କ
ମଧ୍ୟରୁ ହାରାହାରି ଶତକଡା ୨୫|୩୦
ଜଣରୁ ଅଧିକ ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷାରେ
ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ
। ଯେଉଁ ସମସ୍ତ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଛାତ୍ର
ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଉଚ୍ଚ
ଶିକ୍ଷାମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରବେଶ ଲାଭ
କରନ୍ତି, ତାଙ୍କ
ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶରୁ ବେଶି
ଛାତ୍ର ଡିଗ୍ରି ଅର୍ଥାତ୍ ଉପାଧି
ଲାଭରେ ଅସମର୍ଥ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।
ସୁତରାଂ ଉପାଧି ପାଇବା ହିଁ ଯେବେ
ଜ୍ଞାନଲାଭର ଚରମ ସାର୍ଥକତା ବୋଲି
ଧରାଯିବ, ତେବେ
ଏହି ଶତ ଶତ ଛାତ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ
ଶତକଡା ୮|୧୦
ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେ ସାର୍ଥକତା
ଲାଭ ହୋଇଥାଏ । ଶତକଡା ୧୫|୧୬
ଜଣଙ୍କ ପକ୍ଷରେ ଜ୍ଞାନଲାଭ ଚେଷ୍ଟା
ଅର୍ଦ୍ଧସାର୍ଥକ ମାତ୍ର । ବାକୀ
ସମସ୍ତଙ୍କ ପକ୍ଷରେ ତାହା ଏକ
ପ୍ରକାର ବୃଥା କହିଲେ ଚଳେ ।
କାହିଁକି
ଏପରି ହୋଇଥାଏ ? ଏ
ଦେଶର ଭଦ୍ରବଂଶୀୟ ବାଳକମାନଙ୍କ
ମଧ୍ୟରେ ଶତକଡା ପ୍ରାୟ ୮୦ ଜଣ କଅଣ
ଏକା ବେଳକେ ବୁଦ୍ଧିହୀନ ?
ଏ ଦେଶ
କଅଣ ସତେ ଏଡେ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ-ଜଡ଼ିତ ?
ଏ ଦେଶର
ଫଳ-ଜଳ-ଜାତ
ମାନବଶୋଣିତ କଅଣ ଏକାବେଳକେ ଅସାର ?
କିନ୍ତୁ
ବାସ୍ତବିକ ତାହା ନୁହେ । ସ୍କୁଲ-ପାଠ
ମନେ ରଖିପାରନ୍ତି ନାହିଁ,
ଶଦ୍ଦର
ଅର୍ଥ କହିପାରନ୍ତି ନାହିଁ,
ବନାନ
ଭୁଲ କରନ୍ତି, ବ୍ୟାକରଣ-ସୂତ୍ର
ମୁଖସ୍ଥ କରି ପାରନ୍ତି ନାହିଁ,
ଅଙ୍କ
ବୁଝି ପାରନ୍ତି ନାହିଁ,
ଇତିହାସ
ଭୂଗୋଳ ପ୍ରଭୃତି କିଛି ଜାଣନ୍ତି
ନାହିଁ, କୌଣସି
ପରୀକ୍ଷାରେ ନମ୍ୱର ପାଆନ୍ତି
ନାହିଁ, ଏଭଳି
ଶତ ଶତ ଛାତ୍ର ଦେଖିଥାଉଁ ।
ଅଥଚ
ସେହିମାନେ ବାହାରର ଅନେକ କଥା ଭଲ
କରି ମନରେ ରଖନ୍ତି, ଅନେକ
ଦେଖା ଶୁଣା ବିଷୟ ଖୁବ କହିପାରନ୍ତି,
ଅନେକ
କାର୍ଯ୍ୟରେ ଖୁବ ହିସାବ କରି
ଚଳନ୍ତି-ପ୍ରକୃତ
ଚତୁରତା ଦେଖାନ୍ତି । ଗ୍ରାମର
କ୍ଷେତ, ବଗିଚା,
ଶସ୍ୟ,
ଗଛ,
ପୋଖରୀ,
ପଥ,
ଏ ସାହି,
ଆର ସାହି
ପ୍ରଭୃତିରେ କେତେ ଲୋକ,
କେତେ
ଲୋକଙ୍କର କିପରି ଖବର,
କାହାର
କେତେ ଟଙ୍କା ଅଛି, କିଏ
କିପରି ଖର୍ଚ୍ଚ କରନ୍ତି,
ହାଟ
ବଜାରରେ କେଉଁ ଜିନିଷ କିପରି
ମୂଲ୍ୟରେ ବିକ୍ରୟ ହୁଏ,
ସମସ୍ତ
ସେମାନେ ଉତ୍ତମରୂପେ ଜାଣନ୍ତି;
କେହି
ପଚାରିଲେ ଏଗୁଡିକ ରୀତିମତ
କହିପାରନ୍ତି । କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ
ନିମନ୍ତ୍ରଣ ହେଲେ ସମସ୍ତ ବିଷୟ
ଏଭଳି କହି ଦିଅନ୍ତି ଯେ,
ଆସ୍ୱାଦର
ଭଲ ମନ୍ଦ ସୁଦ୍ଧା ବୁଝି ହେବ ।
ଖେଳ
ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ ଅବିରତ ଇତସ୍ତତଃ
ଧାବମାନ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବାଳକର
କ୍ରୀଡ଼ାକୌଶଳ, କିଏ
କାହାକୁ କିପରି ଧରିଥିଲା,
ଛୁଇଁଲା
ଇତ୍ୟାଦି ସମସ୍ତ ତାଙ୍କ ମନରେ
ଆଲୋକଚିତ୍ର ଭଳି ଦର୍ଶନ ମାତ୍ରକେ
ଲାଖି ରହିଯାଏ । ନାଟ ଦେଖିବାକୁ
ଗଲେ, ସମସ୍ତ
ବିଷୟ ତାଙ୍କର ଉତ୍ତମରୂପେ ମନରେ
ରହିଯାଏ, କିଏ
କେଉଁ ସାଜସଜ୍ଜାରେ କିପରି ଦିଶୁଥିଲା,
କିଏ
କିପରି କେଉଁ ରାଗିଣୀରେ ଗୀତ
ଗାଇଥିଲା; ସମସ୍ତ
ଚିତ୍ର ଭଳି ମନରେ ଅଙ୍କିତ ରହିଥାଏ
। ହାଟବଜାରରୁ ସଉଦା କିଣିବାକୁ,
ଖେଳର
ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରିବାକୁ,
ଉତ୍ସବରେ
ଘର ପ୍ରଭୃତି ସଜାଇବାକୁ,
ନିମନ୍ତ୍ରଣ
ପ୍ରଭୃତିରେ ପରିବେଷଣ କରିବାକୁ
ସେମାନେ ପ୍ରକୃତ ପାରଦର୍ଶୀ ।
କଳହରେ ସେମାନେ କଥାରେ ଠକନ୍ତି
ନାହିଁ କି ମରାମରିରେ ସେମାନେ
ହଟନ୍ତି ନାହିଁ ।
ଏମାନେ
ଯଦି ଏତେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରନ୍ତି,
ତେବେ
ସ୍କୁଲର ପଢ଼ାପଢ଼ି କରିପାରନ୍ତ
ନାହିଁ କାହିଁକି ? ପାରନ୍ତି
ନାହିଁ - ସେମାନଙ୍କର
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟି ଓ ମେଧା ବୁଦ୍ଧି
ପ୍ରଭୃତି ଯେ ଏକାବେଳକେ ନାହିଁ
ବୋଲି, ତାହା
ନୁହେ, - କି
କୌଶଳରେ ପାଠ୍ୟ ବିଷୟ ସେମାନଙ୍କର
ଦୃଷ୍ଟି, ମେଧା
ଓ ବୁଦ୍ଧିରେ ପ୍ରବିଷ୍ଟ କରାଇବାକୁ
ହେବ, ଶିକ୍ଷକମାନେ
ତାହା ଭଲରୂପେ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ,
ଅଥବା
ଜାଣି ମଧ୍ୟ ସେ କୌଶଳ ଅବଲମ୍ୱନର
କଷ୍ଟ ସ୍ୱୀକାର କରନ୍ତି ନାହିଁ - ଏହା
ହିଁ ପ୍ରକୃତ ହେତୁ ।
ବି.ଦ୍ର. - ଏହି ଲେଖାଟି ଶଶିଭୂଷଣ ରାୟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ 'ଶିକ୍ଷା' ଶୀର୍ଷକର ବହିଟିର କିୟଦଂଶ । ପୁସ୍ତକଟିର ଆମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିବା ପ୍ରଥମ ସଂସ୍କରଣଟି ୧୯୫୩ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରକାଶକ ହେଲେ କଟକସ୍ଥ ଗୋପବନ୍ଧୁ ସାହିତ୍ୟ ମନ୍ଦିର ।
