ଗିଜୁଭାଇଙ୍କ ଶିକ୍ଷାକର୍ମର ପୃଷ୍ଠଭୂମି

ସମ୍ପାଦନା - ନିଖିଳମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ

ଆମେରିକୀୟ ଶିକ୍ଷାବିଦ୍  ଜନ ଡୁଇ (୧୮୫୯-୧୯୫୨)
ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍

ଗିଜୁଭାଇଙ୍କର ବିଚାର ଓ ଶିକ୍ଷାର ଧାରାକୁ ବୁଝିବାକୁ ହେଲେ, ସେ ସମୟରେ ଶିକ୍ଷାର ପରିସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ପ୍ରଥମେ କିଛି ଜାଣିବା ଦରକାର । ଏହି ସମୟଟି ଥିଲା ବିଂଶ ଶତାଦ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଦଶକ । ଗୋଟିଏ ଦିଗରେ ଭାରତରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଚିନ୍ତା ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଥାଏ । ଅନ୍ୟ ଦିଗରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଭ୍ୟତାର ପ୍ରଭାବ ମଧ୍ୟ ବଢ଼ୁଥାଏ । ଦେଶର ଭବିଷ୍ୟତ ବିକାଶ ଆମର ପରମ୍ପରାକୁ ଆଧାର କରିବା ବା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧାରାକୁ ଆଦରିବା, ସେ ବିଷୟରେ ବିତର୍କ ଉଠୁଥାଏ । ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ର ମଧ୍ୟ ଏହି ବିତର୍କ ଭିତରକୁ ଆସୁଥିଲା ଏବଂ ସମାଧାନର ବାଟ ପାଇବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପରୀକ୍ଷା ଚାଲୁଥିଲା ।

ଇଉରୋପର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା

୧୮୦୦ ମସିହା ବେଳକୁ ଇଉରୋପରେ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ୱାଧୀନତା ସହିତ ପଛୁଆ ବର୍ଗର ଲୋକଙ୍କ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ଚାଲୁଥିଲା । ସେଠାର ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଶିକ୍ଷାଧାରାର ଦୁଇଟି ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ରହିଥିଲା: ପିଲାମାନଙ୍କୁ ବିନା ଦଣ୍ଡରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା; ଏବଂ, ସେମାନଙ୍କର ଇଚ୍ଛା ଓ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଚାହିଁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ।

ବିଂଶ ଶତାଦ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭରେ ସେଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରତିକୂଳ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ନୂଆ ନୂଆ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରୟୋଗମାନ ଚାଲି ପାରୁଥିଲା । ଗୋଟିଏ ପଟେ ଋଷୋ, ହର୍ବାଟ, ପେଷ୍ଟୋଲୋଜି ଏବଂ ଫ୍ରୋବେଲ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ନୂତନ ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିମାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିଲେ । ଆଉ ଅନ୍ୟ ପଟେ, ଇଟାର୍ଡ଼ ଓ ସେରୁଇନଙ୍କ ଧାରାରେ ରୋମ ନଗରୀର ଗରିବ ବସ୍ତିରେ ମାରିଆ ମଣ୍ଟେସୋରୀ ତାଙ୍କର ନୂତନ ପଦ୍ଧତି ବାହାର କରିଥିଲେ । ମଣ୍ଟେସୋରୀଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି କେବଳ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ନୁହେଁ, ମାଧ୍ୟମିକ ସ୍ତରରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହେବା ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ଥିଲା । ମହର୍ଷି ଟଲଷ୍ଟୟ ମଧ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଗରେ ତାଙ୍କର ବିଚାରଧାରା ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିଲେ । ଦାର୍ଶନିକ ତଥା ଶିକ୍ଷାବିତ ଜନ ଡୁଇ ମଧ୍ୟ ନୂତନ ବିଚାରଧାରାର ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ବାହାର କରି ଏ ଦିଗରେ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ ।

(ଏହି ଲେଖାଟି 'ଗିଜୁଭାଇ ଶିକ୍ଷା ନିଧି' ବହିରୁ ଆନୀତ । ଏହି ପୁସ୍ତକଟି ଭୁବନେଶ୍ୱରର ଜାଗମରା ଠାରେ ସ୍ଥିତ 'ସୃଜନିକା' ସଂସ୍ଥା ଦ୍ୱାରା ୨୦୦୫ ମସିହାର ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ ଛପାଯାଇଥିଲା । ବହିଟିର ସମ୍ପାଦକ ହେଲେ ନିଖିଳ ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ । ବହିଟିର ଓଡିଆ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଛନ୍ତି ପୁଷ୍ପଶ୍ରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ, ମମତା ସେନାପତି ତଥା ପଦ୍ମଜା ନନ୍ଦିନୀ ସାହୁ । ବହିଟି ଭୁବନେଶ୍ୱରର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ବିହାର ସ୍ଥିତ ଶୋଭନ ସଂସ୍ଥା ଛପାଇଥିଲେ । ବହିଟିର ଏହି ସଂସ୍କରଣଟିର ଦାମ ଥିଲା ଷାଠିଏ ଟଙ୍କା ।)