ସୌରଜଗତ -  ପୃଥିବୀ ଓ ଚନ୍ଦ୍ର

ଅନୁବାଦ - ବିଶ୍ୱଜିତ ଆପଟ

ଆପୋଲୋ ୧୭ରୁ ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ନିଆଯାଇଥିବା ପୃଥିବୀର ଆଲୋକଚିତ୍ର
ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍

ପୃଥିବୀ

ବୁଧ ଓ ଶୁକ୍ର ପରେ ପୃଥିବୀର ତୃତୀୟ ନିକଟତମ ଗ୍ରହ ହେଉଛି ପୃଥିବୀ । ଆକାର ହିସାବରେ ପୃଥିବୀ ସୌରଜଗତର ପଞ୍ଚମ ବୃହତ୍ତମ ଗ୍ରହ ଅଟେ । ଦୁଇ ମେରୁ ନିକଟରେ ଏହା ସାମାନ୍ୟ ଚେପଟା । ସେଥିପାଇଁ ପୃଥିବୀର ଆକୃତିକୁ ପୃଥ୍ୱୀରୂପ ବା ଭୂଆକୃତିକୀ ଶବ୍ଦ ଦ୍ୱାରା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଏ ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି “ପୃଥିବୀ ପରି ଆକୃତି” ।

ଉପଗ୍ରହ ହେଉଛି ଏକ ମହାଜାଗତିକ ପିଣ୍ଡ ଯାହା ଗ୍ରହ ଚାରିପଟେ ବୁଲିଥାଏ, ଠିକ ଯେମିତି ଗ୍ରହମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚାରିପଟେ ବୁଲିଥାଆନ୍ତି ।

ମନୁଷ୍ୟ-କୃତ ଉପଗ୍ରହଗୁଡିକ କୃତ୍ରିମ ବସ୍ତୁ ଅଟନ୍ତି । ବିଶ୍ୱବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧିକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ପାଇଁ ବା ଦୂର ସଞ୍ଚାର ପାଇଁ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ସେଗୁଡିକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଆନ୍ତି । କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହକୁ ରକେଟ୍ ବୋହିନିଏ ଓ ପୃଥିବୀର ଚାରିପଟେ ବୁଲିବା ପାଇଁ ଏକ କକ୍ଷରେ ଏହାକୁ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଏ ।

ଇନ୍‌ସାଟ୍, ଆଇ.ଆର୍‌.ଏସ୍. ଏଡୁସାଟ୍ ଇତ୍ୟାଦି ମହାକାଶରେ ଥିବା ଭାରତୀୟ ଉପଗ୍ରହ ଅଟନ୍ତି ।

ଜୀବନ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିସ୍ଥିତି ସମ୍ଭବତଃ ପୃଥିବୀରେ ହିଁ ରହିଛି । ପୃଥିବୀ ଖୁବ୍ ଗରମ ନୁହେଁ ଓ ଖୁବ୍ ଥଣ୍ଡା ମଧ୍ୟ ନୁହେଁ । ପୃଥିବୀରେ ରହିଛି ଜଳ ଓ ବାୟୁ ଯାହା ଆମ ଜୀବନ ପାଇଁ ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ବାୟୁରେ ରହିଛି ଅମ୍ଳଜାନ ପରି ଗ୍ୟାସ ଯାହା ଜୀବନ ପାଇଁ ସହାୟକ ଅଟେ । ଏହି ସବୁ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ପୃଥିବୀ ସୌରଜଗତର ଏକ ଅଦ୍ୱିତୀୟ ଗ୍ରହ ଅଟେ ।

ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ଜଳରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ଥିବାରୁ ମହାକାଶରୁ ପୃଥିବୀ ନୀଳ ଦିଶେ । ଏଣୁ ଏହାକୁ ନୀଳ ଗ୍ରହ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

ଚନ୍ଦ୍ର

ପୃଥିବୀର କେବଳ ଗୋଟିଏ ଉପଗ୍ରହ ଅଛି ଯାହାର ନାମ ହେଉଛି ଚନ୍ଦ୍ର । ଏହାର ବ୍ୟାସ ପୃଥିବୀର ବ୍ୟାସର ମାତ୍ର ଏକ-ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଅଟେ । ତଥାପି ଏହା ଆମକୁ ଖୁବ୍ ବଡ ଦିଶେ କାରଣ ଅନ୍ୟ ସବୁ ମହାଜାଗତିକ ପିଣ୍ଡମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥିବାର ଖୁବ୍ ନିକଟରେ ରହିଛି । ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ପୃଥିବୀ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ପ୍ରାୟ ୩,୮୪,୪୦୦ କିଲୋମିଟର । ବର୍ତ୍ତମାନ ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ପୃଥିବୀ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଏହି ବ୍ୟବଧାନକୁ ପୃଥିବୀ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନ ସହ ତୁଳନା କରି ଦେଖ ।

ପୃଥିବୀ ଚାରିପାଖରେ ବୁଲି ଆସିବା ପାଇଁ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରାୟ ୨୭ ଦିନ ସମୟ ନିଏ । ନିଜ ଅକ୍ଷ ଚାରିପଟେ ବୁଲିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଚନ୍ଦ୍ର ଠିକ୍ ସେତିକି ସମୟ ନିଏ । ଏହାର ଫଳସ୍ୱରୂପ ଚନ୍ଦ୍ରର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ୱ ହିଁ ପୃଥିବୀରୁ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହୋଇଥାଏ ।

ଜୀବନ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିସ୍ଥିତି ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ନାହିଁ । ସେଠାରେ ନା ପବନ ଅଛି ନା ପାଣି । ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠ କେବଳ ପର୍ବତ, ସମତଳ ଭୂମି ଓ ଗହ୍ୱର ଇତ୍ୟାଦିକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏସବୁର ଛାଇ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ପଡେ । ତୁମେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ଦେଖ ଓ ଏହି ଛାଇଗୁଡିକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କର ।

ବି.ଦ୍ର. - ଏହି ଲେଖାଟି ଏନ.ସି.ଇ.ଆର୍.ଟି. ଛାପିଥିବା ଷଷ୍ଠ ଶ୍ରେଣୀ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭୂଗୋଳ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟାୟର ସମ୍ପାଦିତ ଓ ଅନୁଦିତ ଅଂଶ ।