ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀଙ୍କ ଭୋଜନ ବ୍ୟବସ୍ଥା

ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାଶ

ହଙ୍ଗେରୀ ଦେଶର ବୁଦାପେଷ୍ଟର ହଷ୍ଟେଲର ଚିତ୍ର (ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍)

ଆଜିକାଲି ଶିକ୍ଷାବିଧାନ ଯେପରି ହୋଇଅଛି, ସେଥିରେ ଯାହାର ଧନ ନାହିଁ ସେ ପଢ଼ି ପାରିବ ନାହିଁ । ସେବ କାଳେ ଏ ଦେଶର ରୀତି ଏପରି ନ ଥିଲା । ଶିକ୍ଷାରେ ଧନୀ ଦରିଦ୍ରର ପାର୍ଥକ୍ୟ ନ ଥିଲା । ବିଦ୍ୟାର୍ଥ ଗୁରୁଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ତାଙ୍କର ଯେଉଁ କୌଣସି ମତେ ପଢ଼ିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହେଉଥିଲା । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ଭରଣପୋଷଣ ନିମନ୍ତେ ସମାଜ ଏବଂ ରାଜା ଆପାଣକୁ ଦାୟୀ ମନେ କରୁଥିଲେ । ପିତାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କେବଳ ଗୁରୁଗୃହକୁ ପଠାଇବା । ତହିଁ ପରେ ଇତିକର୍ତ୍ତବ୍ୟତା ଗୁରୁଙ୍କ ଉପରେ ଏବଂ ସମାଜ ଉପରେ । ଆଜିକାଲି ଦରିଦ୍ର ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଅନେକ ସ୍ଥଳେ ଗରିବ-ଛାତ୍ରପାଣ୍ଠି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ କେହି କେହି ଧନୀ ଏବଂ ପଦସ୍ଥ ବ୍ୟକ୍ତି ଗରିବ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଅର୍ଥ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଆନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଏ ଶ୍ରେଣୀର ଛାତ୍ର ସଙ୍ଖ୍ୟା ଏତେ ଅଧିକ ଯେ ଅର୍ଥ ସାହାଯ୍ୟର ଯେତେ ପ୍ରକାର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପନ୍ଥା ଫିଟପାରେ ତେତେ ଭଲ ।

ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ, କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଳି କରି ନିଜ ନିଜ ଘରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଖାଇବାକୁ ଦିଅନ୍ତି । ନଗଦ ଅର୍ଥ ସାହାଯ୍ୟ ଅପେକ୍ଷା ଏ ପନ୍ଥା ଅନେକଙ୍କ ପକ୍ଷେ ସୁବିଧାଜନକ । ଘରେ ଆଠ ଦଶ ଜଣର ରୋଷେଇ ହୁଏ । ସେଥିରେ ଜଣେ ଦୁଇ ଜଣ ଛାତ୍ର ମାସ ମଧ୍ୟରେ କେତେ ଦିନ ଖାଇଲେ ଜଣାପଡିବ ନାହିଁ । କୌଣସି କୌଣସି ପରିବାରରେ ବେହିସାବ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଯେତେ ନଷ୍ଟ ହୁଏ ସେଥିରେ ନିୟମିତରୂପେ କେତୋଟି ଅଭାବଗ୍ରସ୍ଥ ଛାତ୍ର ସ୍ୱଚ୍ଛନ୍ଦ ଚଳିପାରନ୍ତି । ଏ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦ୍ୱାରା ଛାତ୍ର ରନ୍ଧନକଷ୍ଟରୁ ଅବ୍ୟାହତି ପାଇବ । ସେ ଯଦି କୌଣସି ଛାତ୍ର ଦଳ ମଧ୍ୟରେ ଥାଏ, ତାହା ହେଲେ ସାହାଯ୍ୟଧନରୁ ଚାକର ପୂଜାରୀଙ୍କ ବେତନ ଦେବାକୁ ପଡିବ । ପୁଣି ସାହାଯ୍ୟକାରୀଙ୍କଠାରେ ନଗଦ ପଇସା ନ ଥିଲେ ଅନେକ ସମୟରେ ଛାତ୍ରକୁ ବାରମ୍ବାର ଫେରିବାକୁ ପଡ଼େ । କିନ୍ତୁ ପାରିବାରିକ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଥରେ ତାହାର ସ୍ଥାନ ଓ ସମୟ ନିରୂପିତ ହୋଇଗଲେ ଏ ସବୁ ଅସୁବିଧା ଘଟିବ ନାହିଁ । ଶିଳ୍ପ, ସାହିତ୍ୟ, ସମାଜ ସଂସ୍କାର ସମସ୍ତଙ୍କ ମୂଳରେ ଶିକ୍ଷା । ସାମାନ୍ୟ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ହେଉ ପଛକେ ଦେଶବାସୀ ତାହା ପାଆନ୍ତି। ଏଥି ନିମନ୍ତେ ଯାହା ଶକ୍ତିରେ ଯାହା ଅଛି, ସେ ତାହା ନ ଦେଲେ କର୍ତ୍ତବ୍ୟରେ ହାନି ହେବ ।

(ସତ୍ୟବାଦୀ ୨ୟ ଖଣ୍ଡ ପ୍ରଥମ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂଖ୍ୟା ୧୯୧୬)