ଓଡ଼ିଶାର ଭୂତତ୍ତ୍ୱ

ଲେଖକ - ବି. ଏନ୍. ସିଂ 

ଅନୁବାଦକ - ହେମନ୍ତ କୁମାର ଦାସ

୧୯୧୧ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ଭାରତର ଭୂତାତ୍ତ୍ୱିକ ମାନଚିତ୍ର (ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍)

ଓଡିଶା ହେଲା ପୃଥିବୀର ଅନ୍ୟତମ ପୁରାତନ ଓ ସବୁଠାରୁ କଠିନ ଭୂଖଣ୍ତ ଉପଦ୍ୱୀପୀୟ ସାଞ୍ଜୁର ଅଂଶ ବିଶେଷ । ମୋଟାମୋଟି ଭାବରେ ଏହା ପ୍ରାକ୍‌କାମ୍ୱ୍ରୀୟ ଶିଳାର ଉପରେ ରହି ଥାଏ । ରାଜ୍ୟର ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ହେଲା ଫେନୋମେଶୋଜୋଇକ୍ ଶିଳା, କ୍ୱାଟରନାରୀ ଶିଳା ଏବଂ ନୂତନରୁ ଅଳ୍ପ ନୂତନ ପଟୁମାଟି ଦ୍ୱାରା ଗଠିତ । ଶେଷୋକ୍ତ ପଟୁମାଟି ମୁଖ୍ୟତଃ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ସମତଳଅଞ୍ଚଳ ଏବଂ ମହାନଦୀ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀର ଉପତ୍ୟକାରେ ହିଁ ଦେଖା ଯାଏ ।

ପିଲାଇଟିକ୍, ପାଶାମିଟିକ୍, ପାଶ୍‌ମୋପିଲାଇଟିକ୍, ର ଅପଭ୍ରଂଶ ଏବଂ ଚୂନପଥରଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାକ୍‌କାମ୍ୱ୍ରିଆନ୍ ରୂପାନ୍ତରିତ ଶିଳାର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ସେଗୁଡ଼ିକର ଆକୃତିରେ ଭିନ୍ନ କାରଣ ତୀବ୍ରତାର ବିକୃତି ଏବଂ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ରୂପାନ୍ତରଣ ଯୋଗୁଁ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥାଏ । ଏଇ ଅବକ୍ଷେପ ଏବଂ ରୂପାନ୍ତ ଅବକ୍ଷେପ ବିକ୍ଷିପ୍ତାଂଶ ଭାବରେ ବିଛାଡ଼ିହୋଇ ରହିଛି । 

ଗ୍ରାନାଇଟ୍ ଅର୍ଥୋ ଏବଂ ପାରାନାଇସ୍, ଅନ୍ତଭେଦନାଇସ୍, ମାଗମାଟାଇଟ୍, ଚାର୍ଣ୍ଣୋକାଇଟ୍, ଏବଂ ବେସିକ ଓ ଅତିବେସିକ ଅନ୍ତଃର୍ଭେଦନ ଓ ନିର୍ଗମନ ରୂପରେ ବିରାଟ ପଟ୍ଟି ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜିତ ହୋଇ ଅଛନ୍ତି । ସ୍ୱଳ୍ପଭେଦ୍ୟ ବିକୃତ ଅବସ୍ଥାରୁ ଅତିବିକୃତ ଭୂଅଭିନତୀୟ ମଞ୍ଚ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ଭୂଚଳନୀୟ ପରିବେଶ ଏଠି ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥାଏ । 

ଏଠି ଥିବା ପ୍ରଜାବୀୟ ଶିଳାମଧ୍ୟରେ ଉପର ପୂରାଜୀବୀରୁ ମଧସ୍ଥ ମଧ୍ୟଜୀବୀ ପରି ଅତି ଗଣ୍ତୱାନା ପୁଞ୍ଜି ଏବଂ ତୃତୀୟ କଳ୍ପୀ ବାରିପଦା ଶଯ୍ୟର ପ୍ରସ୍ତର ରହି ଥାଏ । ଗଣ୍ତୱାନା ଶିଳା ଅସାମୁଦ୍ରିକ ମହାଦେଶୀୟ ଶ୍ରେଣୀର ହୋଇ ଥିଲା ବେଳେ, ତଳ ତୃତୀୟ କଳ୍ପୀ ଶିଳା ହୋଇଥାଏ ସମୁଦ୍ର ପରିବେଶୀୟ ।

ବି. ଦ୍ର. - ଏହି ଲେଖାଟି 'ଓଡ଼ିଶାର ଭୂଗୋଳ' ବହିର ୨୦୧୪ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍କରଣରୁ ନିଆଯାଇଛି । ମୂଳ ଇଂରାଜୀ ବହିଟିର ଲେଖକ ହେଲେ ବି. ଏନ୍. ସିଂହ । ପୁସ୍ତକଟିକୁ ଓଡ଼ିଆକୁ ଅନୁବାଦ କରିଛନ୍ତି, ହେମନ୍ତ କୁମାର ଦାସ । ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦଟି ପ୍ରଥମେ ୨୦୦୭ ମସିହାରେ ଛପା ଯାଇଥିଲା । ଗ୍ରନ୍ଥଟିର ପ୍ରକାଶକ ହେଲେ, ଦିଲ୍ଲୀସ୍ଥିତ ନ୍ୟାସନାଲ ବୁକ୍ ଟ୍ରଷ୍ଟ, ଇଣ୍ତିଆ ସ‌ଂସ୍ଥା ।