ଗାନ୍ଧୀଜୀଙ୍କର ଶିକ୍ଷାବିଚାର

'ଛାତ୍ରମାନେ କଅଣ କରିବେ' - ୨

ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ଶ୍ରୀକାକୁଲମଠାରେ ଖଦିବୁଣାର ଦୃଶ୍ୟ (ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍)

ଗୋଟିଏ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ସର୍ତ୍ତ

ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିସ୍ଥିତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆଲୋଚନା କଲେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପକ୍ଷରେ କଣ କରିବା ସମ୍ଭବ ଓ ଦେଶର ସେବା କରିବା ପାଇଁ ଆମେ ଅଧିକ କ'ଣ କରି ପାରିବୁ, ଏହା ଆମକୁ ବିଚାର କରିବାକୁ ହେବ । ଯେଉଁମାନେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କଠାରୁ ବହୁତ ଆଶା ରଖି ଅଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ଓ ମୋ ନିଜର ମତରେ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ହେଉଛି, ସେମାନଙ୍କୁ ନିଜ ନିଜର ହୃଦୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବାକୁ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଚରିତ୍ରର ତତ୍ତ୍ୱ ନେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ନିର୍ଦ୍ଦୋଷ ଶିକ୍ଷାପ୍ରଣାଳୀ ଗଠନର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ସର୍ତ୍ତ୍ୱ ହେଉଛି, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନର ପବିତ୍ରତା । ଯେଉଁ ଅଗଣିତ ଛାତ୍ର ମୋ ପାଖରେ କୌଣସି କଥା ଗୁପ୍ତ ନରଖି ବିଶ୍ୱାସରେ ହୃଦୟ ଖୋଲି ସେମାନଙ୍କ ଅନ୍ତରର ଭାବ ବ୍ୟକ୍ତ କରନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ସେହି ଚିଠିପତ୍ରରୁ ଓ ସେମାନଙ୍କ ସହ ଦେଖାସାକ୍ଷାତରୁ ସ୍ପଷ୍ଠରୂପେ ଜଣାଯାଏ ସେ ସେମାନଙ୍କ ଠାରୁ ବହୁତ କିଛି ଆଶା କରା ଯାଇ ପାରେ ।

ମୋ କଥାର ମର୍ମ ଆପଣମାନେ ଉତ୍ତମରୂପେ ବୁଝି ପାରୁ ଥିବେ । ଆମ ଭାଷାରେ ଛାତ୍ର ଶବ୍ଦର ଗୋଟିଏ ସୁନ୍ଦର ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଅଛି । ତାହା ହେଉଛି, ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ । ମୋର ଆଶା ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଆପଣମାନେ ଜାଣନ୍ତି । ଏହାର ଅର୍ଥ ଯେ ଈଶ୍ୱରଙ୍କୁ ଅନ୍ୱେଷଣ କରେ ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ଅଳ୍ପ ସମୟରେ ଈଶ୍ୱରଙ୍କୁ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହେବାପାଇଁ ନିଜକୁ ପରିଚାଳନା କରେ । ସବୁ ଧର୍ମର ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଯେତେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଥାଉ ପଛକେ, ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ପ୍ରଧାନ ଧର୍ମ ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଏକମତ ଯେ, କୌଣସି ନର ବା ନାରୀ ଅପବିତ୍ର ହୃଦୟର ପୂର୍ଣ୍ଣ ପବିତ୍ରତା ଅନୁଶୀଳନ କରିବାରେ ଆମ୍ଭେମାନେ ସମର୍ଥ ନ ହେଉ, ତେବେ ବେଦର ସମସ୍ତ ଜ୍ଞାନ ଓ ଆବୃତ୍ତି, ସଂସ୍କୃତ, ଲାଟିନ୍, ଗ୍ରୀକ୍ ଭାଷାର ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଆଉ ଯାହା କିଛି ସବୁ ନିରର୍ଥକ ଅଟେ । ଚରିତ୍ରଗଠନ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜ୍ଞାନର ଚରମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ ।

ବିଶ୍ୱାସ ହରାଅ ନାହିଁ

ଶିମୋଗାରେ ଆଗରୁ ମୋର ଜଣେ ଅପରିଚିତ ଇଂରେଜ ବନ୍ଧୁ ମୋ ପାଖକୁ ଆସି ପଚାରିଲେ ଯେ, ଭାରତ ଯଦି ପ୍ରକୃତରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଦୃଷ୍ଠିରୁ ଗୋଟିଏ ଅଗ୍ରଗାମୀ ଦେଶ, ତେବେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ଲିପ୍‌ସା କାହିଁକି ଦେଖା ଯାଏ ନାହିଁ । ଏପରିକି ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ଭଗବଦ୍‌ଗୀତା କଅଣ ତାହା ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ । ତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆବିଷ୍କୃତ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ଏହି ଦୋଷ ପାଳନ କରି ମୁଁ ସକଳ କୈଫିଅତ୍ ଦେଲି । ମାତ୍ର ସେହି କୈଫିୟତ୍ କିମ୍ୱା ଏହି ବିରାଟ ଓ ଭୟଙ୍କର ତୃଟିକୁ ଘୋଡ଼ାଇବାର ଯୁକ୍ତି ଆପଣମାନଙ୍କ ଆଗରେ ଥୋଇବାକୁ ମୁଁ ଚାହୁଁ ନାହିଁ । 

ଆପଣମାନଙ୍କୁ ମୋର ସର୍ବାଦୌ ପ୍ରଥମ ଓ ଐକାନ୍ତିକ ଅନୁରୋଧ ଯେ, ଆପଣମାନେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନିଜର ହୃଦୟ ମନ୍ଥନ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ଯେଉଁଠାରେ ମୋର ମନ୍ତବ୍ୟକୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ସେଠାରେ ନିଜକୁ ସଂସ୍କୃତ ଓ ପୁନର୍ଗଠିତ କରନ୍ତୁ । ଆପଣମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଯେଉଁମାନେ ହିନ୍ଦୁ (ମୁଁ ଜାଣେ ଯେ ଆପଣମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ହିନ୍ଦୁ ଅଟନ୍ତି) ସେମାନେ ଗୀତାର ସରଳ ସୁନ୍ଦର ଓ ଭାବୋଦ୍ଦୀପକ ବା ଜ୍ଞାନୋଦ୍ଦୀପକ ସନ୍ଦେଶକୁ ବୁଝିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିବେ । ଯେଉଁମାନେ ନିଜର ହୃଦୟକୁ ପବିତ୍ର କରିବା ନିମିତ୍ତ ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନରେ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ରତୀ ହୋଇଅଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର, ଜଣକୁ ସୁଦ୍ଧା ବାଦ୍ ନ ଦେଇ ଅନୁଭବ ହୋଇଛି ଯେ ସର୍ବଶକ୍ତିମାନ ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କୁ ଆନ୍ତରିକ ପ୍ରାର୍ଥନା ବ୍ୟତୀତ ଏହି ପବିତ୍ରତା ଲାଭ କରିବା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଅସମ୍ଭବ । 

ତେଣୁ ଆପଣମାନେ ଯାହା କରନ୍ତୁ ପଛକେ, ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ଠାରେ ବିଶ୍ୱାସ ହରାନ୍ତୁ ନାହିଁ । ଯୁକ୍ତତର୍କ ଦ୍ୱାରା ମୁଁ ଆପଣମାନଙ୍କୁ ତାହା ବୁଝାଇ ଦେଇ ପାରିବି ନାହିଁ । କାରଣ ପ୍ରକୃତରେ ପ୍ରକୃତ ନମ୍ରତା ଆପଣମାନେ ପୋଷଣ କରିବେ ଏବଂ ଏତେ ବହୁ ଉପଦେଷ୍ଠା ଋଷି ଓ ପୃଥିବୀର ଅନ୍ୟ ବହୁଦର୍ଶୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଅନୁଭବକୁ ନିବଚାରରେ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବେ ନାହିଁ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସୀ ବୋଲି ଭାବିବେ ନାହିଁ, ଏହା ମୁଁ ଆପଣମାନଙ୍କଠାରୁ ଆଶା କରେ । 

ଆପଣମାନେ ଯଦି କେବଳ ଏତିକି କରନ୍ତି, ତେବେ ମୁଁ ଯାହା କହିବାକୁ ବସିଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ଆପଣମାନଙ୍କ ଆଗରେ ସ୍ଫଟିକ ପରି ସ୍ୱଚ୍ଛ ଦେଖା ଯିବ । ଆପଣମାନେ ଯେ ନିଜର ପ୍ରକାଶ୍ୟ ଘୋଷଣାରେ (ନିଜକୁ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ବୋଲାଇବାରେ) ସଚ୍ଚୋଟ ଅଟନ୍ତି, ମୋ ଦୃଷ୍ଟିରେ ବ୍ୟଥିତ ନ ହୋଇ ଆପଣମାନେ ରହି ପାରିବେ ନାହିଁ । ଅରଟ ଓ ଖଦୀ, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା, ତଥା ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଶା-ନିବାରଣ କିମ୍ୱା ବାଳବିଧବା ଓ ବାଲ୍ୟବିବାହ ସମ୍ପର୍କରେ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ଏବଂ ତଦୃପ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ନିଜକୁ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଭାବରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ କରି ଅଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ଆପଣମାନେ ସମର୍ଥନ କରୁ ଅଛନ୍ତି ଓ ସେଥି ପ୍ରତି ସହାନୁଭୂତ ଦେଖାଉ ଅଛନ୍ତି, ସେଥିରେ ମୁଁ ଆନନ୍ଦିତ । ଆପଣମାନେ ଖଦୀ ସମ୍ପର୍କରେ ଏଣିକି ଅଧିକ ଭଲ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବେ, ମୁଁ ଏହି ପ୍ରତିଶୃତି ଗ୍ରହଣ କରୁ ଅଛି ।

ବି. ଦ୍ର. - ଏହି  ଲେଖାଟି ପ୍ରଥମେ 'ୟଙ୍ଗ ଇଣ୍ତିଆ' ପତ୍ରିକାର ତା୮-୯-୧୯୨୭ରିଖର ପ୍ରକାଶିତ ସଙ୍ଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶ  ପାଇଥିଲା ।