ଉପକୂଳସ୍ଥ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳ ତଥା ମହାନଦୀ ତ୍ରିକୋଣଭୂମି

ଲେଖକ - ବି. ଏନ୍. ସିଂ 

ଅନୁବାଦକ - ହେମନ୍ତ କୁମାର ଦାସ

ମହାନଦୀ ତ୍ରିକୋଣଭୂମି (ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍)

ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳ 

ଏହା ହେଉଛି କୃଷିଯୋଗ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ପୂର୍ବଘାଟ ପର୍ବତର ପାଦଦେଶର ମିଳନସ୍ଥଳ । ଏହାକୁ ଅସ୍ଥାୟୀ-ଅଞ୍ଚଳ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହା ଯାଇ ପାରେ । ଏଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ଆକାରର ପାର୍ବତ୍ୟ ଝରଣା ପୂର୍ବଘାଟ ପର୍ବତମାଳାର ପାଦଦେଶରେ ଗଭୀର ଖାଇମାନ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହି କାରଣରୁ ଏ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଚୁର ମୃତ୍ତିକାକ୍ଷୟ ହୁଏ । ଏଠାକାର ନାଲିମାଟି ତଳେ ମାଙ୍କଡ଼ା ପଥରର ସ୍ତର ଥାଏ ଏବଂ ଏଗୁଡ଼ିକ ବେଳେବେଳେ ବାହାରକୁ ଦେଖାଯାଏ । ଫଳରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳଟି ଉଷର ଏବଂ ପରିତ୍ୟକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ନିମ୍ନସ୍ତରରେ ମାଙ୍କଡ଼ା ପଥରର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ତେବେ ମଝିରେ ମଝିରେ ଘନବୃକ୍ଷଲତା ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଉର୍ବର ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟ ରହିଥାଏ । ପ୍ରାକୃତିକ ବୃକ୍ଷଲତା ମଧ୍ୟରେ କଣ୍ଟାବୁଦା ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଗୁଳ୍ମ ଏବଂ ଶାଳଅରଣ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ । ଋଷିକୁଲ୍ୟା ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ତିନୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାରେ ସ୍ଥିତି ସେତେ ସ୍ପଷ୍ଟ ନୁହେଁ । ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅରଣ୍ୟର ଅଭାବ ଏଠାରେ ବାରି ହେଇଯାଏ । ଉଚ୍ଚପାର୍ବତ୍ୟ ସ୍ଥିତି ହିଁ ଏଠାରେ ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଭୂଇଁର ଅଭାବ ପାଇଁ ଦାୟୀ ।

ମହାନଦୀ ତ୍ରିକୋଣଭୂମି 

ମହାନଦୀର ତ୍ରିକୋଣଭୂମି ଅଞ୍ଚଳ ସାତଟି ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଗଠିତ ହୋଇଛି । ବିକାଶର ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ୨୬, ୧୮, ୧୫, ୧୨, ୯, ୬ ଏବଂ ୧.୫ ମିଟର ସମୋଚ୍ଚରେଖା ଦ୍ୱାରା ସୀମିତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମୋଚ୍ଚରେଖା ଶାଖାନଦୀଗୁଡ଼ିକୁ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରୁଛି । ତ୍ରିକୋଣଭୂମି ବିକାଶର ସପ୍ତମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଗୋଟିଏ ଉତ୍‌ଥାନ ଘଟିଛି, ଯାହା ଫଳରେ କି ଉପକୂଳଭୂମି ଅଞ୍ଚଳରେ ତିନୋଟି ସମାନ୍ତରାଳ ବାଲିକୁଦ ଦେଖା ଯାଏ । ଏହି ସବୁ ଉତ୍‌ଥାନ ବାଲିକୁଦ ଚିଲିକା ତଥା ଦେବୀନଦୀର ମୁହାଣରେ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ବିସ୍ତୃତ ହୋଇଛି । ଫଳରେ ପାରାଦୀପକୁ ଛାଡ଼ି ସମଗ୍ର ଉପକୂଳ ସୀମା ଏକ ଉତ୍‌ଥାନ ଉପକୂଳରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ନଦୀ ମୁହାଣଗୁଡ଼ିକ ପୋତି ହୋଇ ପଡ଼ିବା ଫଳରେ ବନ୍ୟାଜଳର ସ୍ୱଚ୍ଛନ୍ଦ ନିଷ୍କାସନରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ବିଭିନ୍ନ ଆକାରରେ କେତେକ ପାଟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଏହାର ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ଉଦାହରଣ ହେଉଛି ପୁରୀର ଉତ୍ତରରେ ଥିବା ସିର ପାଟ ଏବଂ ସମଗାର ପାଟ ।

ବି. ଦ୍ର. - ଏହି ଲେଖାଟି 'ଓଡ଼ିଶାର ଭୂଗୋଳ' ବହିର ୨୦୧୪ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍କରଣରୁ ନିଆଯାଇଛି । ମୂଳ ଇଂରାଜୀ ବହିଟିର ଲେଖକ ହେଲେ ବି. ଏନ୍. ସିଂହ । ପୁସ୍ତକଟିକୁ ଓଡ଼ିଆକୁ ଅନୁବାଦ କରିଛନ୍ତି, ହେମନ୍ତ କୁମାର ଦାସ । ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦଟି ପ୍ରଥମେ ୨୦୦୭ ମସିହାରେ ଛପା ଯାଇଥିଲା । ଗ୍ରନ୍ଥଟିର ପ୍ରକାଶକ ହେଲେ, ଦିଲ୍ଲୀସ୍ଥିତ ନ୍ୟାସନାଲ ବୁକ୍ ଟ୍ରଷ୍ଟ, ଇଣ୍ତିଆ ସ‌ଂସ୍ଥା ।